Utvrđivanje pozitivnih nalaza u parazitološkoj laboratoriji Instituta za zdravlje i sigurnost hrane Zenica, u uzorcima mesa domaćih i divljih svinja, na prisustvo larvi Trihinella (oble glistice), te početak sezone klanja domaćih svinja, ali i sezona lova na divlje svinje, indicija je kada trebamo skrenuti pažnju korisnicima na skrivenu opasnost u mesu svinja, a nerijetko i drugih, prije svega divljih, ali i domaćih životinja, navodi se u saopćenju Instituta za zdravlje i sigurnost hrane u Zenici.
Prenošenje trihinela infekcije među mesojedima i svaštojedima je direktno i to konzumiranjem mesa, mesnih prerađevina i otpadaka od mesa, zatim kanibalizmom i konzumiranjem leševa uginulih trihineloznih životinja. Biljojedi među kojima su i konji se mogu inficirati konzumiranjem sijena, trave ili zrnaste hrane, gde se iz raznih razloga mogu naći inkapsulirane larve trihinele.
Trihineloza je primarno infekcija divljih životinja (lisica, vuk, medvjed, divlja svinja, jazavac, razne vrste glodara) u čijem se krugu (silvatični krug) ova infekcija stalno održava. Od divljih životinja infekcija se prenosi na pacove, stvarajući nova žarišta. Među pacovima ova infekcija se stalno održava i povremeno se prenosi na domaće svinje, ali i na domaće mačke i pse, a postoje podaci da se nalazi i u kokoškama. Međutim za čovjeka je najčešći izvor infekcije meso svinja.
Zbog toga se glavni napori u mnogim zemljama, pa tako i kod nas svode na kontrolu ili eliminisanje Trichinelle iz lanca ishrane. Danas se u cijelom svijetu, a i kod nas, provodi monitoring na mesu svinja (pregled mesa) i to je propisana obaveza, no i pored toga dolazi do velikog broja slučajeva – pa čak i epidemija ove bolesti.
Kod nas je najzastupljenija Trichinella spiralis, međutim postoje i drugi serotipovi u različitim kontinentima i regionima. Trihineloza (poznata još pod nazivom trihinoza) parazitarna je bolest zoonoza, do koje dolazi nakon konzumiranja sirovog, sušenog ili nedovoljno pečenog mesa, a uzrokuju je parazit iz roda Trichinella. Bolest je rasprostranjena po čitavom svijetu, a karakteristična je i za naše krajeve.
Najvažnija karika u prijenosu bolesti za čovjeka je domaća ili divlja svinja. Bolest osim što predstavlja opasnost po zdravlje ljudi i životinja predstavlja i ekonomski problem u proizvodnji svinja pa tako i u proizvodnji hrane. Svinja se može zaraziti jedući različite vrste zaraženih divljih životinja (pa čak i ostatke zaraženog svinjskoga mesa ili odbačenih unutrica, što danas postaje sve češći put prijenosa).
Čovjek je krajnji domaćin, i parazit se ne prenosi dalje, a čovjek se zarazi jedući nedovoljno termički obrađeno zaraženo svinjsko meso (osobito šunku, suhomesnate proizvode, kobasice i kulen). Kod ljudi, rani simptomi infestacije trihinelom, obično su vezani uz probavni trakt, i najčešće su prisutni grčevi i proljev. Nakon toga ličinke migriraju u mišiće gdje izazivaju upalnu reakciju koja se očituje bolovima u mišićima (mialgija). Bol je najintenzivija tokom pokreta, pogotovo u onim mišićima koji se najviše koriste (to su, primjerice, mišići koji se koriste prilikom disanja kao što su ošit ili dijafragma i međurebreni mišići). Tokom migracije ličinki, vrlo često dolazi do oticanja lica zaražene osobe, pogotovo oko očiju (što onda nazivamo periorbitalnim edemom).
Budući da ne postoji adekvatno liječenje u trenutku kada ličinke prodru u mišiće, terapija trihineloze uglavnom je simptomatska te se temelji na mirovanju i uzimanju analgetika za suzbijanje mišićne boli. Antiparazitarni lijekovi kao što su mebendazol, tiabendazol i albendazol daju se kako bi se prekinula crijevna faza razvoja parazita. Kod životno ugroženih bolesnika s, primjerice, upalom srčanog mišića daju se kortikosteriodi, premda su rezultati njihove primjene upitni.
Dakle ključna je upravo prevencija pojave bolesti koja se bazira na veterinarskoj provjeri mesa trihineloskopski pregled (metoda digestije) ili serologijom svake životinje, kao i na mjerama deratizacije u cilju smanjenja populacije štakora (najčešćeg nosioca bolesti u našim krajevima). Kao uzorak za laboratorijski pregled uzimaju se mišići životinje i to najbolje dijafragma (uzorak sa korijena diafagme), međurebarni mišići, žvakači mišić.
Soljenje, sušenje i dimljenje mesa ne uništava ličinke, već je pravilno kuhanje i pečenje mesa najsigurnija zaštita. Smrzavanje mesa na temperaturi od -15 °C tokom tri do četiri sedmice ciste parazita, iako postoje podvrste trihinele koji prežive i te niske temperature. U sprečavanju širenja trihineloze osim mjera kontrole mesa, suzbijanja glodavaca važnu ulogu ima i postupak sa odbačenim mesom i organima jer u koliko se oni adekvatno ne tretiraju (neškodljivo uklanjanje) otvara se put za novi ciklus širenja ove zoonoze.
Iz Instituta za zdravlje i sigurnost hrane pozivaju sve farmere, vlasnike životinja i sve koji žele prekontrolirati ili sumnjaju na pojavu ove bolesti da kontaktiraju INZ, te se podvrgnu kontroli i utvrđivanju eventualne prisutnosti infekcije u mesu životinja.
Institut za zdravlje i sigurnost hrane
