Poštovani sugrađani,
Štetnost azbestnih krovova više nije nepoznanica u našem gradu. U zadnjih nekoliko godina neki sugrađani su već obavještavali o štetnosti azbestnih krovova kao i azbestu kao građevinskom materijalu koji se uveliko koristio širom svijeta radi njegovih dobrih izolatorskih, toplotnih i otpornih osobina na sve vremenske prilike. Međutim, u svijetu kao i kod nas već dvadesetak godina je izbačen iz upotrebe. U mnogim zemljama svijeta azbestni su krovovi uveliko zamjenjeni ekološki i po zdravlje čovjeka prihvatljivijim materijalima. Upravo ta, njegova medicinski dokaziva štetnost po zdravlje čovjeka i jeste njegov najveći problem. Udisanje štetnih čestica azbesta koje trajno ostaju u vašim plućima izaziva veoma opasnu bolest azbestozu koja trajno oštećuje pluća, bubrege, pa često dovodi i do najsmrtonosnijih bolesti odnosno raznih vrsta tumora. Već se u tome uveliko pisalo.
Međutim, te informacije i nisu imale većeg odjeka u rukovodnim strukturama našeg grada ili nadležnim organima koji treba da brinu o ekološkim problemima našeg grada. Na sve strane se razgovaralo o utopljavanju zgrada i koliki će to pozitivan efekat imati na ekologiju i uštedu električne energije i kako u skladu s time će se moći povlačiti i evropski fondovi koji su namjenjeni baš za te svrhe. Pa već kad smo kod ekološkog rješavanja naših zgrada hajde da i te promjene azbestnih krovova uđu u te prioritete. Rijetki su primjeri zgrada u našem gradu odnosno stanara koji nisu čekali da im drugi riješe problem i koji su sami od tekućih sredstava za održavanje promjenili azbestne krovove. Desetak zgrada u naseljima: Jalija, Crkvice i Odmut su prepoznali problem i trajno riješili što opasni azbest, tako i dugotrajno prokišnjavanje krova. Mora se dodati i to da su mnogi od tih krovova i dotrajali s obzirom da se zna da je većina njih postavljena 50-tih i 60-tih godina prošlog vijeka, tako da im je po svim građevinskim standardima istekao rok trajanja.
Šetajući gradom, posmatrajući kartu Google tamo gdje nisam mogao direkno na terenu, uspio sam izbrojati nekih 213 azbestnih krovova u našem gradu, što većih što manjih, što novijih, što dotrajalijih, koji su manje više opasni upravo zato što kao takvi sigurno usljed oštećenja uzrokovanih padavinama kiše, leda, ekstremnih vremenskih padavina i temperature sigurno već otpuštaju te čestice azbesta koje postaju leteće tihe ubice i nijedan Zeničanin ne može reći da je siguran zato što se nalazi u nekom dijelu grada gdje je taj broj azbestnih krovova skoro zanemarljiv u odnosu na udarna naselja. Upravo ta naselja u kojima se nalazi najviše azbestnih krovova se nalaze u strogom centru grada i svakodnevno prolazimo pored takvih zgrada i naselja i ravnopravno smo ugroženi kao i sugrađani iz tih naselja.
To i ne bi trebao biti toliki problem, ako bi se nadležne stručne službe uključile u tu problematiku. Svojom stručnošću, željom i materijalnom podrškom za nekoliko godina bi se mogli promjeniti svi azbestni krovovi u našem gradu. Kada bi za svaki azbestni krov u prosjeku trebalo 10.000 KM i kad se ta novčana sredstva pomnože sa brojem takvih krovova dođe se do iznosa od 2.130.000 KM što i nije puno s obzirom na veličinu našeg grada i rješivost problema u nekoliko godina. Budžetska sredstva grada, pomoć od strane Kantona, Federacije, novčana sredstva na računima naših zgrada sa azbestnim krovovima koje nemaju lift, jer druge zgrade sa liftom veliki procenat novčanih sredstava za održavanje zgrade troše za redovno održavanje i popravke lifta. Najveći problem u takvim zgradama i jesu fasade i azbestni krovovi.Model učešća grada kod zgrada koje imaju jedan dio tih sredstava u omjeru 50:50 bi moglo biti jedno od rješenja.
Brojka od 213 azbestnih krovova, do koje sam uspio doći sigurno nije konačna niti potpuno precizna. Sigurno se tu još može naći tih krovova više ili manje, ali je sigurno da ih u Zenici nema više od nekoliko stotina. Alarmantno je to da se među tim azbestnim krovovima nalaze i javne ustanove za koje bi se morala naći sredstva u nadležnim budžetima. Od osnovne škole na Mokušnicama, zgrada “Stare pijace” u strogom centru grada uz samo sjedište Kantona, pa do Kantonalne bolnice gdje su skoro sve zgrade, njih 14 prekriveno azbestom.
I naš gradonačelnik je upravo u jednom prilogu emisije “Zenica-danas” spomenuo da je problem prepoznat i da bi se u narednom period moglo preći na rješavanje tog problema. S obzirom na pregovaračke osobine našeg Gradonačelnika i “povlačenje” finansijskih fondova iz Njemačke i Švicarske za rješavanje otpadnih voda u našem gradu ne sumnjam da bi upravo i u ovom gorućem problem stručne služne Grada mogle imati presudnu ulogu.
AZBESTNI KROVOVI PO NASELJIMA NAJGUŠĆE NASELJENOSTI POREDANI PREMA BROJNOSTI TAKVIH KROVOVA:
1 naselje: CRKVICE
44 stambene zgrade
14 zgrada Kantonalne bolnice
Ukupno 58 zgrada.
Zgrade u Babinoj rijeci nisam ni računao s obzirom da nisam siguran da li su azbestni krovovi iako prema pogledu krovovi liče na azbestne krovove.
2. naselja: LONDŽA I ODMUT
Ukupno 28 stambenih zgrada.
Ova dva naselja sam računao zajedno s obzirom na njihovu povezanost.
3. naselje: JALIJA
Ukupno 27 stambenih zgrada.
4. dio grada od Carine, Fakultetska do Travničke ceste
1 zgrada Mašinskog fakulteta
2 pomoćna objekta Starog pozorišta (nekadašnje stolarije) u blizini Osnovne škole “Miroslav Krleža”
18 stambenih zgrada
Ukupno 21 zgrada.
5. širi centar grada između Gradske pijace, Bulevara, Gradske magistrale i ulice Dr. Abdulaziza Aska Borića
Ukupno 16 stambenih zgrada.
6. dio grada između kružnog toka prema Travničkoj cesti, s lijeve strane ulice Dr. Abdulaziza Aska Borića, tzv. Nova Zenica do Željezare i ArcelorMittala
Ukupno 16 stambenih zgrada.
7. naselje: Lukovo Polje
6 industrijskih objekata oko supermarket MAXI uključujući i navedeni supermarket
10 zgrada u Kasarnoj od pomoćnih do glavnih objekata.
Ukupno 16 zgrada.
Uz ovo bi se moglo dodati i nekoliko privatnih kuća koje su pokrivene azbestom ali u brojno stanje nisam potpuno siguran.
8. naselje: MOKUŠNICE
Sve zgrade Osnovne škole “Vladimir Nazor” Zenica
Dom Armije
9 stambenih zgrada u ulici Dr. Hasana Muminagića (Ešovi)
2 stambene zgrade iznad Doma Armije
Ukupno 13 zgrada.
9. centar grada između Bulevara, gradske magistrale, ulice Talića brdo i gradske pijace
1 stambena zgrada gdje apoteka, Igasa i Frizerland
2 stambene zgrade u ulici Potok
4 povezane zgrade Stare pijace u kojoj se nalazi niz ugostiteljskih objekata
Ukupno 7 zgrada.
10. naselje RADAKOVO
2 objekta u okviru JP “Komrad”
2 stambene zgrade na početku Radakova
Ukupno 4 zgrade.
11. naselje: RASPOTOČJE
Najmanje 4 industrijska objekta koji se ili koriste ili čekaju obnovu u procesu privatizacije.
Ukupno 4 zgrade.
Moglo bi se tu dodati i nekoliko pomoćnih objekata u privatnim dvorištima (garaže i sl.) za koje nisam siguran u brojno stanje.
12. naselje: BLATUŠA
Ukupno 3 zgrade.
(Piše: Sanel Akvić)
