Petak 13. – dan koji mnogima izaziva nelagodu, nekima čak i strah, a poneki će ga radije provesti kod kuće, izbjegavajući rizik da se “nešto loše desi”.
Ali, odakle zapravo potječe ovo vjerovanje i zašto su baš petak i broj 13 spojeni u simbol nesreće?
Kombinacija „nesretnih“ simbola
Vjerovanje da je broj 13 baksuzan postoji stoljećima. U kršćanskoj tradiciji, na Posljednjoj večeri bilo je 13 osoba – Isus i 12 apostola – a Juda, koji ga je izdao, bio je trinaesti za stolom. Ta simbolika prenosila se kroz historiju, a u mnogim kulturama se i danas izbjegava broj 13: hoteli preskaču 13. kat, avioni red letenja s brojem 13, a poneki restorani neće imati stol broj 13.
Petak, s druge strane, stoljećima nosi „lošu reputaciju“. U srednjem vijeku vjerovalo se da je petak dan pogodan za pogubljenja i nesreće. Prema nekim izvorima, baš u petak su Adam i Eva izgnani iz raja, a Isus je razapet na križ. Kombinacijom ova dva „nepovoljna“ simbola nastao je dan koji se u popularnoj kulturi pretvorio u globalni simbol nesreće.
Templari, nordijske legende i pop kultura
Jedna od poznatijih teorija veže se za petak, 13. oktobar 1307. godine, kada je francuski kralj Filip IV naredio hapšenje velikog broja vitezova templara. Tada su uhapšeni, mučeni i pogubljeni brojni članovi ovog moćnog reda, što je dodatno doprinijelo mistici i mračnoj auri tog datuma.
Ali veliki dio globalnog straha od petka 13. može se zahvaliti – Hollywoodu. Od 1980-ih godina, horor franšiza Petak 13. sa Džejsonom u glavnoj ulozi učvrstila je taj datum kao simbol strave i nesreće. Filmovi, knjige i pop kultura dodatno su urezali ovaj strah u kolektivnu svijest.
Strah sa naučnim imenom
Vjerovali ili ne, strah od petka 13. ima i svoje ime: triskaidekafobija. Riječ je o specifičnom obliku sujeverja, koji kod pojedinih ljudi može izazvati anksioznost, pa čak i izbjegavanje putovanja, donošenja odluka ili poslovnih obaveza na taj dan.
Iako racionalnih osnova za strah od petka 13. nema, brojni ljudi i dalje će se na taj dan „naoružati“ amuletima, odložiti važne odluke ili jednostavno se prekrstiti kada pogledaju u kalendar.
Sreća je stvar stava
Ipak, postoje i oni koji vjeruju da je petak 13. zapravo dobar dan – idealan trenutak da se prkosi sujeverju, ruše stereotipi i započne nešto novo. Jer, kako kaže narodna: „Sreća prati hrabre“ – pa možda nije loše da baš ovog petka 13. zakoračite ka nečemu što ste dugo odlagali.
N1 BiH
