Ekonomska kretanja u svijetu i Evropskoj uniji reflektirala su se na privredne aktivnosti i vanjskotrgovinsku razmjenu Bosne i Hercegovine u 2024. godini, uzrokujući složene uslove privređivanja i određeni pad izvoza.
Iako je BiH mala ekonomija izložena uticajima globalnih promjena, ona je i prostor djelovanja uspješnih kompanija, gdje domaći privrednici i strani investitori svojim primjerima pokazuju da ovdje vrijedi ostati i ulagati.
Ekonomska kriza u Njemačkoj, za koju mnogi kažu da je ekonomski motor Evropske unije, ali i po mnogo čemu značajan partner našoj zemlji, zatim poplave i klizišta u BiH početkom oktobra, koje su odnijele veliki broj života i načinile značajnu materijalnu štetu, posebno željezničkoj infrastrukturi, neki su od događaja koji su imali direktne refleksije na poslovanje privrednika u BiH.
Centralna banka BiH, prema posljednjim podacima, procjenjuje godišnji rast realne ekonomske aktivnosti u trećem kvartalu 2024. godine na 2,3 posto, što je identično procjeni iz septembra. Također, procjenjuju da bi ukupna inflacija mogla iznositi 1,5 posto, a temeljna inflacija 3,8 posto u četvrtom kvartalu 2024. godine.
Privrednici kažu da je vrijeme da se prestanu pobrojavati problemi i izazovi, već da se ponude konkretna rješenja i reforme posebno u oblastima dekarbonizacije, digitalizacije i rješavanja demografskih problema.
Godinu na izmaku obilježio je i niz pozitivnih poslovnih ostvarenja među kojima se može izdvojiti početkom septembra otvorenje mosta Hercegovina koji spaja južni dio BiH s EU, jednog od najvećih infrastrukturnih objekata na koridoru Vc i jednog od najviših mostova u ovom dijelu Evrope. U Varešu je otvoren rudnik Rupice Adriatic Metalsa, a prva pošiljka koncentrata rude iz postrojenja za preradu rude krenula je u maju ove godine put Luke Ploče čime je zvanično počela realizacija prvog ugovora o prodaji koncentrata uz prvu milionsku naplatu od međunarodnih kupaca.
Izvoz bh. namjenske industrije u posljednjih deset godina bilježi kontinuirani rast, a taj trend nastavljen je i u ovoj godini. Igman d.d. Konjic je početkom februara na sajmu vojne industrije ”World Defense Show 2024” u Saudijskoj Arabiji potpisao dva ugovora vrijedna 80 miliona KM. Novi investitor stekao je velike udjele u bh. kompanijama Pretis i Binas, koje su među liderima u vojnoj industriji BiH, a što je označeno kao prekretnica i šansa da se razvoj ove industrijske grane dodatno ubrza. Na sajmu u Parizu sredinom juna sedam kompanija bh. namjenske industrije imale su zajednički nastup u organizaciji Vanjskotrgovinske komore BiH gdje su dogovoreni poslovi vrijedni desetine miliona KM.
Statistički podaci potvrđuju da je turizam rastuća grana privrede BiH i jedna od okosnica ekonomskog razvoja. Tako je naprimjer Kanton Sarajevo tokom ovogodišnjeg 30. izdanja Sarajevo Film Festivala bio najposjećeniji u odnosu na sve dosad zabilježene statistike dolazaka i noćenja turista tokom proteklih godina.
Međunarodni aerodrom Sarajevo početkom jula proslavio je godišnjicu pod sloganom ‘55 ljeta sarajevskog leta’, a krajem novembra je dostigao brojku od 1.700.000 putnika. Jedna od aviokompanija koja ima operacije sa Sarajevskog aerodroma je Ryanair koja je proljetos započela sa letovima iz Sarajeva ka nizu evropskih destinacija. Dolazak te kompanije u Sarajevo rezultat je subvencija kantonalne vlasti. U međuvremenu je Ryanair nastavio povećavati broj linija uz značajno prisustvo ne samo na tržištu BiH, već i u cijelom regionu.
Međunarodni sajam gospodarstva u Mostaru sredinom aprila po 25. put ugostio je privrednike iz regije i svijeta, kao i brojne regionalne državnike i goste. Zemlja partner bila je Republika Hrvatska, a učestvovalo je više od 800 izlagača iz tridesetak zemalja.
U maju su se u Lukavcu na 22. Međunarodnom sajmu turizma i ekologije ‘List’ predstavila 192 izlagača iz Bosne i Hercegovine, zemalja regije i ostatka Evrope, a Čelić je bio centar okupljanja privrednika, turističkih radnika i udruženja građana na manifestaciji „Dani jagodastog voća“.
Poslovni lideri i ekonomski stručnjaci iz BiH i drugih zemalja okupili su se u maju Sarajevu na 13. Sarajevo Business Forumu na kome je posebno bilo riječi o regionalnim perspektivama članstva u EU, načinu privlačenja stranih investicija, te željezničkoj infrastrukturi i razvoju zdravstvenog turizma.
Centralna banka BiH je krajem augusta postala članica dvije međunarodno priznate mreže – Mreže za ozelenjavanje finansijskog sistema (Network for Greening the Financial System – NGFS) i Mreže za održivo bankarstvo i finansije (Sustainable Banking and Finance Network – SBFN).
Međunarodna rejting agencija Standard and Poor's (S&P), kako je objavila Centralna banka BiH u augustu, zadržala je kreditni rejting BiH, ‘B+’ sa stabilnim izgledima, a i Moody's Rating je potvrdio kreditni rejting BiH, B3 sa stabilnim izgledima. Istaknuto je da bi reformski zamah mogao pomoći u otključavanju pristupa novom pretpristupnom finansiranju koje može podržati veće investicije. S druge strane, privreda se suočava sa značajnim negativnim rizicima od predstojeće implementacije Mehanizma Evropske unije za podešavanje granica ugljika (EU CBAM), što će negativno utjecati na veliki dio izvoza BiH u nedostatku značajnih reformi dekarbonizacije.
Početak izgradnje Vjetroelektrane Široka Draga u Livnu koji je ozvaničen početkom augusta pokazao je da je u toku energetska transformacija koja će ovaj dio zemlje, a time i cijelu BiH, pozicionirati na kartu evropskih država koje se efikasno prilagođavaju viziji energetski čiste Evrope.
Privredno društvo “Operator-Terminali Federacije” (OTF), koje je jedino ovlašteno za uspostavu i obnavljanje zaliha naftnih derivata na području FBiH, obilježilo je početkom jula Dan OTF-a i završetak radova na potpunoj sanaciji Terminala tekućih naftnih goriva Blažuj čija je gabaritnost 42 miliona litara.
Kompanija Energoinvest Sarajevo je u oktobru potpisala ugovor o isporuci opreme za solarne elektrane vrijednosti preko 1,3 miliona KM, desetak dana nakon potpisivanja ugovora o saradnji sa renomiranom njemačkom kompanijom Wattkraft, čime je potvrđena odlučnost Energoinvesta da postane aktivni učesnik u energetskoj tranziciji i segmentu obnovljivih izvora energije. U decembru je ova kompanija završila strateški projekt kojim su povezane elektroenergetske mreže Tanzanije i Kenije.
Tvornica kartonske ambalaže Corspack, dio grupacije Violeta u vlasništvu porodice Ćorluka, otvorena je krajem oktobra u Grudama i u nju je uloženo 40 miliona eura, a imat će godišnju proizvodnju od 60.000 tona.
Kompanija Alma Ras u 2024. godini investirala je 2,2 miliona KM čime su dodatno unaprijedili proizvodne kapacitete i tehnološku opremljenost. Tokom godine proizvedeno je 18,3 miliona artikala od čega je 17 posto za B2B kupce proizvedeno prema strogim GOTS standardima, koji zahtijevaju ekološki i društveno odgovoran proces proizvodnje.
Suvremena tvornica kompanije GS-Rama otvorena je početkom novembra i to je prva prava tvornica koja je izgrađena u općini Prozor-Rama u posljednjih 40 godina. Tvornica je dio velike poslovne grupacije GS-TMT iz Travnika, a iza investicije stoji poduzetnica Snježana Kopruner koja se smatra najuspješnijom poduzetnicom u našoj državi.
Procjenjuje se da je njemačka kompanija Lidl u ovoj godini investirala stotine miliona KM u Bosnu i Hercegovinu. Proljetos je Lidl ozvaničio gradnju velikog distributivnog centra u Lepenici kod Sarajeva, što je samo za sebe investicija od sto miliona eura. Ujedno je završena ili se privodi kraju izgradnja niza prodajnih objekata širom BiH.
Od kraja augusta do početka oktobra održano je niz sajamskih manifestacija koje su uključile promociju domaćih, inovativnih proizvoda, tehnologija, malih obrta, turizma te regionalnu saradnju. U Gradačcu se na Međunarodnom sajmu poljoprivrede i prehrambene industrije – Sajmu šljive predstavilo 300 izlagača, dok je u Bihaću na sajmu EKOBIS 2024 bilo prisutno 180 izlagača iz pet zemalja. U Brčkom je na međunarodnom sajmu pčelarstva svoje proizvode izlagao 51 pčelar, a Sajam privrede Tešanj – BiH okupio je 611 izlagača iz 15 zemalja. Na 26. generalnom BH sajam ‘ZEPS 2024’, izlagači su stigli iz 12 država sa oko 1.200 brendova. Zenički sajam je održan na 30. godišnjicu njegovog pokretanja, te prvi put nakon petogodišnje pauze.
FENA
